De ziektegevallen van werknemers in Duitsland hebben in het jaar 2024 een recordniveau bereikt. Volgens de AOK-Bundesverband waren er tussen januari en augustus al 225 ziekteverzuimen per 100 verzekerden. Deze waarde komt overeen met het totale aantal ziektegevallen dat in het voorgaande jaar 2023 werd geregistreerd. Het hoge aantal ziektegevallen wijst op een duidelijke toename van de gezondheidsbelasting van werknemers, vooral in vergelijking met de gemiddelde 160 ziektegevallen per 100 verzekerden in de jaren 2014 tot 2021. De toename van de ziektegevallen is een verontrustend teken voor de gezondheidssituatie in de arbeidswereld, dat te herleiden is tot een verscheidenheid aan oorzaken, waaronder zowel lichamelijke als psychische lasten.
Het grootste deel van het ziekteverzuim is opnieuw te wijten aan luchtwegaandoeningen. Deze ziektegroep is vooral in de wintermaanden sterk vertegenwoordigd en leidt tot een hoog aantal ziekteverzuimen. Onder de meest voorkomende luchtwegaandoeningen vallen verkoudheden, bronchitis en griep.De toename van het aantal ziekengevallen wordt deels toegeschreven aan de gevolgen van de COVID-19-pandemie, aangezien het immuunsysteem van veel mensen verzwakt is en ademhalingsaandoeningen vaker voorkomen. De ademhalingsaandoeningen vertonen een opmerkelijke toename in bepaalde sectoren, met name in sectoren die meer blootstaan aan fysieke arbeid en nauwe werkomstandigheden.
Bij naast ademhalingsaandoeningen spelen ook psychische aandoeningen een steeds belangrijkere rol bij de ziekteverzuim. De belasting door stress, druk op het werk en een gebrek aan werk-privébalans leidt ertoe dat psychische aandoeningen vaker tot verzuim leiden. Volgens gegevens van AOK is het aantal ziekmeldingen vanwege psychische problemen met ongeveer 10% gestegen in vergelijking met het voorgaande jaar. Deze ontwikkeling is verontrustend, aangezien psychische aandoeningen vaak langdurige behandelingsprocessen en langere verzuimperioden met zich meebrengen. Psychische belastingen hebben vooral negatieve gevolgen in sectoren met hoge prestatiedruk en weinig flexibiliteit, wat leidt tot meer verzuim. Werkgevers worden steeds meer aangespoord om maatregelen te nemen ter ondersteuning van de mentale gezondheid van hun werknemers om deze ontwikkeling tegen te gaan.
Een andere belangrijke factor is de invloed van de seizoensgebonden griepgolven, die in de eerste maanden van 2024 bijzonder sterk zijn geweest. Het Robert Koch Instituut (RKI) meldt dat het aantal influenza-gevallen dit jaar hoger was dan in de afgelopen drie jaren. Deze ontwikkeling heeft bijgedragen aan een algehele stijging van het ziekteverzuim. De griepgolven leidden vooral in de maanden januari tot maart tot een aanzienlijke stijging van het aantal ziektevermeldingen, wat ook de efficiëntie en productiviteit in veel bedrijven heeft beïnvloed. De sterke stijging van het aantal influenza-gevallen toont aan hoe belangrijk preventiemaatregelen, zoals griepvaccinaties, kunnen zijn om de arbeidskrachten van werknemers te behouden.
De cijfers van de AOK zijn gebaseerd op gegevens van ongeveer 27 miljoen verzekerden in Duitsland en geven daarmee een uitgebreid overzicht van de gezondheidstoestand van de bevolking. Het gemiddelde ziekteverzuim bedroeg in 2024 5,3 %, wat betekent dat op elke dag gemiddeld 5,5 % van de werknemers als arbeidsongeschikt was gemeld.In vergelijking daarmee lag het ziekteverzuim in 2023 op 4,8%. De stijging van het ziekteverzuim is met name te wijten aan de toename van ademhalingsziekten en de toename van psychische aandoeningen. De analyse toont aan dat werknemers steeds vaker langer ziek blijven, wat ook wijst op een verlengde hersteltijd bij ernstige infecties en psychische aandoeningen.
Oorzaken en effecten
De belangrijkste oorzaken van de stijging van het aantal ziektegevallen kunnen op verschillende factoren worden teruggevoerd:
1. **COVID-19-pandemie**: De nasleep van de pandemie heeft nog steeds een negatieve invloed op het immuunsysteem van veel mensen, waardoor ze vatbaarder zijn voor infecties. Bovendien heeft de pandemie de psychische druk van veel werknemers verhoogd, aangezien onzekerheden en druk in verband met de pandemie nog steeds voelbaar zijn.
2. **Psychische belasting**: De toenemende eisen in het werkleven en het ontbreken van een duidelijke scheiding tussen werk en privéleven leiden tot een toename van burn-out en andere psychische aandoeningen. Veel werknemers melden zich overbelast, wat wordt versterkt door onvoldoende ondersteuning van werkgevers. Vooral in sectoren waar hoge flexibiliteit vereist is, hebben werknemers last van aanhoudende stress.
3. **Seizoensgebonden infectiegolven**: Vooral sterke griepgolven en andere seizoensgebonden infecties hebben in 2024 geleid tot een stijging van het aantal ziekteverzuim. De infectiegolven hebben vooral invloed op werknemers in beroepen met veel klantcontact, omdat hier het risico op besmetting groter is.
De gevolgen van deze ontwikkelingen zijn verstrekkend. Bedrijven worden geconfronteerd met een toegenomen aantal ziekteverzuimmeldingen, wat leidt tot productie-uitval en een verminderde efficiëntie. Op de lange termijn zijn bovendien hogere zorgkosten te verwachten, aangezien er meer maatregelen nodig zijn voor de behandeling van psychische en fysieke aandoeningen.
Preventiemaatregelen
Om de stijging van het aantal ziektegevallen in de toekomst te beperkt, zetten werkgevers en zorgverzekeraars steeds meer in op preventiemaatregelen. Daaronder vallen:
- **Bedrijfsgesondheidsbevordering**: Bedrijven bieden steeds vaker programma's aan ter bevordering van de lichamelijke en geestelijke gezondheid, zoals yoga-lessen, workshops stressmanagement en ergonomisch werkplekontwerp. Dit soort maatregelen hebben als doel de gezondheid van werknemers te bevorderen en op lange termijn het aantal ziektegevallen te verminderen. Bedrijfsgesondheidsbevordering is een investering in het welzijn van de medewerkers en daarmee ook in de productiviteit van het bedrijf.
- **Vaccinatiecampagnes**: Het RKI (Robert Koch Instituut) raadt een verhoogde bereidheid tot vaccinatie aan, met name tegen influenza, om de verspreiding van ademhalingsziekten te limiteren. Bedrijven ondersteunen hun medewerkers gedeeltelijk door middel van bedrijfsgerichte vaccinatiecampagnes om het vaccinatiepercentage te verhogen. Griepvaccinaties hebben zich bewezen als een effectieve maatregel om het ziektepercentage tijdens de wintermaanden te verlagen en daarmee ook het ziekteverzuim te verminderen.
- **Thuiswerken en flexibele werktijden**: Veel bedrijven bieden flexibelere werkmodellen aan om de stress op de werkvloer te verminderen en een betere werk-privébalans mogelijk te maken. Thuiswerken heeft zich tijdens de pandemie bewezen als een effectief middel om het besmettingsrisico te minimaliseren en tegelijkertijd de productiviteit te behouden. Flexibele werktijden stellen werknemers in staat beter in te spelen op hun individuele behoeften, wat bijdraagt aan de vermindering van stress en daarmee samenhangende gezondheidsproblemen. Veel werknemers melden dat flexibele werktijden hun tevredenheid en welzijn hebben vergroot.
- **Psychosociale ondersteuning**: Sommige bedrijven bieden hun medewerkers inmiddels toegang tot psychologische begeleiding en ondersteuning aan, om de mentale gezondheid te bevorderen. Deze maatregelen zijn een belangrijke stap om het toenemende aantal ziekmeldingen vanwege psychische aandoeningen te reduceren. Door het aanbieden van ondersteunende diensten kunnen werkgevers de mentale gezondheid van hun werknemers versterken en daarmee de duur en frequentie van ziekteverzuim verminderen.
Bronnen
- AOK-Bundesverband: Gezondheidsrapport 2024 (beschikbaar op www.aok.de)
- Robert Koch-Institut (RKI): Rapport over de griepgolf 2024 (beschikbaar op www.rki.de)
- ZDFmediathek: Actuele nieuwsberichten over ziektegevallen in Duitsland
